Ümit BAKIR Kaleme Aldı ( Xeylan ) Heylun Köyü ve Aşireti

Tarihi 16. Yüzyıla dayanan günümüzde Elazığ/ Palu’da Büyükçaltı adıyla anılan, Gökdere bölgesinde bulunan ve (Xalil) Halil’in 16. Yüzyılda bölgeye yerleşerek kurduğu ve kendi ismini verdiği köydür Haylan-ı Kebir Köyü. Köydeki en önemli husus bir babadan çoğalmış olmak, Yani Aşiret kavramını karşılamaktır.
Elazığ , Bingöl ve Malatya başta olmak üzere birçok şehire yayılım göstermiş olan Haylan-ı Kebir Aşiretinin ata yurdu dahil olmak üzere, Aşiretin tamamının 40binin üzerinde olduğu bilinmektedir. Heylun’dan ayrılarak kurulan çok sayıda köy vardır.

Xeylan (Heylun) Köyü

Heylun köyünün kurucusu ve atası olan (Xalil) Halil’in çocuklarının isimleri hali hazırda köydeki dört mahalleyi bildirmektedir. Bunlar ; kubaton (Kubat) , Mahsudon (Mahsud), Yirmon (İbrahim) ve Safron (Safer).

Xeylan Ware Héyder (Heylun Haydar Yaylası)

Köy halkının hayvanlarını otlatması maksadıyla mera olarak kullanılan bu yer, muhteşem havası ve yeşilliğiyle gözleri kamaştırıyor. Bu yaylaya yaz aylarında bile mont giyilerek çıkılması apayrı bir detay.
Buz gibi suyu ile ünlü olan bu yaylada, Sunerek isimli değerli bir çeşme bulunmaktadır. Bu çeşmenin ne zaman yapıldığı bilinmemekle beraber, çeşmeden akan suyun kaynak olarak çıktığı yerde , yüzyıllardır aralıksız akması ve görsel bir şölen havası oluşturması , hayretler içerisinde bırakıyor. Haydar Yaylasında bulunan Sunerek çeşmesinin çevresinde yerli köy halkı tarafından merg ismi verilen ,yer yer yeşil sulak alanlar da bulunmaktadır. Sunerek’in suyu, muhteşem yeşilin binlerce tonu arasından akıp gitmektedir. Sunerek çeşmesini diğer çeşmelerden ayıran en temel özelliklerinden biri ise; herhangi bir kanal yahut mekanizma ve çimento kullanılmadan, taşların doğal dizilimiyle oluşturulmasıyla birlikte , yüzyıllara meydan okumasıdır.
Bu bölge, soğuk kavramını gölgesinde bırakacak ve halk tarafından vazgeçilmez olan çok sayıda çeşmeyide barındırmaktadır . Bu çeşmelerden bazıları şunlardır; Gelendere , Binkeri, Leykeri, Yenisay Sincer ,Yeni Yirmon, Yeni Mahsudon ve Hurhırık isimli çeşmelerdir.

Xeylan Le Reşgon

Le Reşgon denen ,Haydar Yaylası’nın girişinde bulunan, bir düz alan olan Le Reşgon; köylünün gönlünde ve hayatında önem ve güzellik arz eden bir yapıya ve geçmişe sahip olması dolayısıyla, köylü hanımların ,le reşgonda bulunan çeşmelerin başında toplu olarak oturup çay içmesi ve çocuklar için vazgeçilmez bir oyun alanı olması dikkat çekiyor.

Xeylan Gerendal Gölü

Gerendal Gölü, kar sularıyla ve ufak bir göz çeşme suyu ile beslenir. Derinliği bilinmemekle beraber içerisinde bulunan sarmaşıklar sebibiyle, içerisine halk tarafından girilememektedir. Temmuz ayının başına kadar Gerendal Gölünün köşelerinde kar görmek mümkündür.
Xeylan (Heylun) Köyü Sınırları içerisinde olan, Ware Mergon yani Mergon Yaylasında bulunan bu gölün henüz yerli ve yabancı turistler tarafından keşfedilmemiş olması ise ilginç olmakla beraber güzelliğini ve temizliğini korumaya devam etmesine sebep olmaktadır. Gerendal Gölü; kalp şeklinde olması ve büyüleyici güzelliğiyle ulusal basınada yansıyan Doğa harikası bir göldür.